30 Aralık 2013 Pazartesi
30 ARALIK 1916 - RASPUTİN ÖLDÜ
97 sene önce bugün -
30 ARALIK 1916 - RASPUTİN ÖLDÜ
Rus Çarlığı’nda iç ve dış politikada büyük nüfuzu olan ruhani lider Rasputin, Çar II. Nikolay'ın yeğeninin kocası Prens Yusupof ve kuzeni Grandük Dimitri Pavloviç tarafından öldürüldü. Kraliyet ailesini skandallara boğan "saray danışmanı" Rasputin’in cesedi Şubat Devrimi sonrasında mezarından çıkarılıp yakılacaktı.
1872 doğumu olduğu tahmin edilen Rasputin, küçük yaşlarda okula gittiyse de okuma yazma öğrenmedi. Keşiş olacaktı fakat muhtemelen evlenmek için manastırı terketti. 18 yaşında gittiği Verkhoutre Manastırı'nda edindiği inanca göre, kişi Tanrı'ya en çok "kutsal ihtirassızlık" anlarında yakın oluyordu ve bu haleti ruhiyeyi yakalamanın en iyi yolu da uzun bir sefahat süreci geçirip seksüel olarak bitap düşmekti.
19 yaşında evlendi ve 20'li yaşlarında Rusya, Yunanistan, Ortadoğu ve Kudüs'e seyahatler yaptı, buralarda vaazlar veriyor, geleceği görebildiği ve hastaları iyileştirebildiği gerekçesiyle köylülerin ona sağladıklarıyla geçiniyordu.
1903'te Sankt Petersburg'a geldi ve ve iki sene sonra kraliyet ailesiyle tanıştı. 1908'de Çar II. Nikolay ile eşi Aleksandra Fyodorovna tarafından tek oğulları Aleksey'in hemofili nöbetini iyileştirmesi için saraya çağrıldı. 4 yaşındaki çocuğun acısını onu muhtemelen hipnotize ederek dindirince, kendini saraya iyice bağlamış oldu.
Fiziksel temasın arındırıcı ve iyileştirici bir etkisi olduğuna inanan Rasputin'in yaşantısı 1911'de bir skandal halini almıştı. Yine de 1915'te Çar II. Nikolay cepheye gidince eşinin danışmanı olarak gücünün doruğuna ulaştı. 1916'da kraliyet ailesinin repütasyonuna daha fazla zarar vermemesi için Çar'ın yakınları tarafından önce zehirlendi, sorna vuruldu en sonunda nehre atıldı. Otopsisi, ölümünün boğularak gerçekleştiğini kanıtladı ve tartışmalı ölümü, Aleksandra'nın elini güclendirse de birkaç hafta sonra rejim devrildi.
Kaynak--> Yaşarken Yazılan Tarih
23 Aralık 2013 Pazartesi
The Comparison Of Feudalism And Timar System
Land caused a lot of contests through the history. Reasons of these contests are to have lands, operate and grave them, to support security of lands, to give lands to the next generations as a heritage and social and political status of people who live on these lands.
In different geographies and at different times, operating systems of lands were different. However, land systems had similarities at some points, because of the interaction between nations and also because of political, cultural and geographical similarities between states. At this point, there are little similarities between feudalism and timar, but the fact that, there are more differences than similarities between them.
Mainly, we can say that feudalism is relationship between feudal lords and their men which mean protected people and in return to be as manservant. Lord should support security for protected people and in return, people have to service to their lord. .” (Marriott,1935:283) On the other hand, Ottomans lands were shared 3 parts. First one is “öşri” lands which mean belong to Muslims. Second one is “ haraci” lands which mean belonged to non Muslims. The most part of lands were known as “miri” (demesne) lands. These lands belonged to state. Ottoman Empire gave these lands to government officials, especially to soldiers as salary. These officials could collect taxes to state name and take some amount of taxes for themselves. In return, they had to breed soldiers. This system is timar system. (Ihsanoglu,1999: 239)
When we think feudalism which is a land system, military and cultural order in the middle ages in Europe and timar system which is the basic land system of Ottoman Empire, the characteristics of feudal lands and timar lands were different. Also, feudal lords and timar spahis who held a grant of land from the sultan in return for military service were different. Reaya(citizens or public of Ottoman Empire) and serf ( people who are half slave and belong to a lord) were different.
Altough, the aims which were to make easier to collect taxes because of lack of cash, poor transportation and insufficiency of technology and also, to support general security were similar, the shapes and natures of these two systems were totally different.
Feudalism:
The Roman Empire disappeared in 476 because of migration of peoples (especially from central Asia to Europe), internal disorders and economic crisis. Central authority and regular army collapsed. Roads and infrastructure were destroyed badly. Owners of castle near trade roads began to take surcharge from merchants. The control of money worth had problems because of absence of a central authority. Trade almost stopped. (Dicleli,1966: 75-83)
In the following years, there were Muslim conquests, Hungarian and Viking invasions Also, barbarians (known as Germanic people) were a huge problem. Europe was totally in a caos and anarchy. At this point, feudalism began as a security system (Guran, 1997: 29), but there was the second reason which is internal to appear feudal system. In the time of Roman Empire, king gave some privileges to some people in order to make collecting taxes easier. Also, church had this privilege in some lands. In time, central authority became weak and people who have privileges became more powerful than king in somewhere. In the following years, kings, aristocracy (people have privilege and nobility) and clergy (people who are religious men) had a deal. Kings gave them the right of possession on lands. In return, people who belong to aristocracy and clergy should swear as vassal ( swear of loyalty) (Guran,1997: 30). In reality, this was not important, because the lords of lands were very powerful and the king could not do anything to them. This situation helped to beginning of feudalism.
The basic unit of feudalism was manor or domain. Manor contains some territory, villagers who live on this territory and in an estate. This system was known as manorialism. At the center of a manor, there were a village and estate and around these, there were fields and in outermost places, there were rangelands, pastures and timberlands. There were three social classes: nobles (aristocrats, lords and knights), clergy and serfs (Huberman, 1974: 9). Nobles were the owners of lands and they were attending to war with his knights in war times. Serfs were graving lands and doing some other works. Clergy means religious men. Lords were not only owner of lands but they also were law-makers and judges on their own lands. Also, they can interfere to villagers’ private lives. Serfs constituted the larger part of feudal society. They were workers and producers. In addition to be a serf they could have their own lands, but these lands were very little when compared to lords’ lands. Thus, lords’ lands and lords’ works had priorities. Firstly, lords’ land had to be planted. In harvest time, people worked firstly in lords’ lands. Lords’ products had to be sold firstly. In addition to these works, serfs were working on whatever they could do. On the other hand, a serf doesn’t mean totally a slave. They could have their own home. They could give heritage to their inheritor with condition of giving tax. Serfs could not be sold or purchased. Nevertheless, serfs were not free. Most parts of their incomes and labor were taken by lords. Serfs could not leave a land and move to another place. Otherwise, they were punished very badly. A lord could not sell serfs, but he could sell his manor. At this situation, serfs became to belong to new lord. In conclusion, serfs can be seen as half slaves.
Serfs were not only group which were managed by lords. Also, there were free villagers and free peoples. These free people were giving taxes and they had exact jobs. They didn’t do anything different from their own work. In time, free people moved to cities and became large groups. Then, these became a factor of fall of feudalism which will be mentioned later.
Lords had relationship with their “süzeren” (dagger) who is sometimes king, sometimes a bigger aristocrat. The king could give land to a lord, but this lord could give some parts of his lands to another lord who is smaller one. Sometimes, a vassal became as powerful as his süzeren. In this situation, a vassal’s swear was only a formality. (Guran,1997: 30).
The year 1096 was a turning point in Europe. Crusaders were organized against Muslims. To attend to these wars, lords sold their worthy things. Lords and knights died in these wars. Europe could not be successful, but crusaders brought together very positive results. Kings became more powerful because of deaths of lords. Europe became familiar with eastern science, technology and products. Trade between Europe and eastern countries was developed. Money gained vital importance for labor and situation of bound to lands was collapsed. European kings became familiar with new weapons (gun powder) and they used it to destroy the estates of lords. Because of all these reasons, feudalism fell.
Timar System:
Timar system was a governmental, economic and military system. Spahis collected taxes, but amount of this was determined by the sultan and spahis could not take all taxes for himself, the part of his was also determined by the sultan. In return, spahis have to breed soldiers. As timar lands were rural areas, soldiers had a vital role to support security. However, Spahis were not owner of lands. They could not interfere to the villagers. They were officers of state and there was a control system for them .If a spahi did not perform properly his duty, the sultan could take land from him.
As it is mentioned before, Ottoman lands were shaped as three parts. Öşri lands belonged to Muslims and they could do everything in their own lands, but they were giving tax of tithe (öşür). In same way, non Muslims had same rights and they were giving tax of “haraç” for their lands. The larger parts of lands belonged to the state. These lands were called as “miri” demesne lands. “Miri” demesne lands were formed as three parts: has, zeamet and timar. Has lands had income higher than 100.000 small silver coins. Has lands were given to the padishahs and the grand viziers. Zeamet lands had income which was between 20.000 and 100.000 small silver coins and these lands were given to very successful generals. Finally, timar lands had income which was lower than 20.000 small silver coins and they were given to the normal generals and officials, in other words, spahis.
Timar system started with the foundation of the state. Osman Gazi gave some lands to his generals. Aşıkpaşazade who is a contemporary historian of Ottomans mentions about Osman Gazi’s words about timar. Osman Gazi said that, “ I gave timar land to my officials. If a tenant of timar died, the land will be given to his son. ” . (Sevinc,1978: 53). As it is seen, Ottoman Empire started to timar at the beginning of the state and at the first step of timar is that, Ottomans make powerful loyalties of officials with giving timar lands to their sons. But it was not valid fort he following years.
In period of Fatih ( Mehmet II) timar system was totally improved. (Akgunduz, Ozturk;1990: 151). When a people who is a tenant of timar land died, his sons could take their father’s place, but there was a contiditon: the state was looking for efficiency, ability and loyalty, in other words, merit. (Inalcik, 2000: 158-159).
Timar system depended on conquests. From foundation to the end of the 16. century, Ottomans constantly gained lands and timar system was broaden and the number of soldiers increased time to time. In 1514, in the time of Yavuz Sultan Selim, the number of spahis and soldiers reached to 140.000. In Kanuni’s period, this number reached 200.000. This means a huge military power, and the key of Ottomans’ success.
After 16. Century, conditions of states became bad. Conquests lost speed. Then, economic conditions became worse and worse. Timar system was corrupted because it depended on conquests. Also, there was a vital reason for corruption of timar, too. This reason is that sultans were not successful as before. They were voluptuous and they spent money unnecessarily. They were unpractised to govern a state, because of cage system which mean heir apparent were not going to a district to gain experience because if they go, there are possible throne struggle. In time, sultans did not attend to wars. Because of all these reasons, the central authority was weaken, the wars could not be won and economy of state was destroyed. As a result, taxes were increased. In addition to this, Sultans started to give miri lands to wrong people such as their women, some rich men and soldiers were not breed anymore in timar lands.
To supply the need of money, the state started to rent lands as a trade product which is called iltizam. According to iltizam, a man gave cash to state and he could do everything to collect taxes on his land for a while. sisteminde (Cin,1978: 107), In time this system changed into the manor system. Soldiers were not breed anymore. In 18.th Century, the number of spahis soldiers decreased to 20.000. After, Tanzimat, timar system was removed and real officers was ordered to collect taxes.
Conclusion:
Feudalism was founded after the collapse of Rome Empire. There was absence of central authority, instability and anarchy. Trade was the point of stop. People were bound on land and people needed security. In these circumstances, it can be said that feudalism started unconsciously. On the other hand, timar system was founded consciously and there was a central authority. That’s why, features of them, status of lands are different.
As it can be seen, there are several differences between feudalism and timar system. For feudalism, we can say that it is almost a shape of state rather than land system. However, timar system is totally a land management system. Rules are determined by the central authority.
In feudalism, rules and their applications could be different from region to region, because every lord had his own rules. (Akgunduz, Ozturk;1999: 503) That’s why, there is no a determined system in feudalism and there is no unity. In timar system, there were some exceptions for some provinces like Egypt. In provinces which are far from center of empire, timar was not applied. These provinces were giving taxes directly, but in generally, in timar areas the same rules and the same applications, as well as the same managements which were determined by the government were seen.
Trade was very improved in the Ottoman Empire. The Ottoman Empire had native market place and some big market places in important cities like İstanbul, Bursa, Edirne and Samsun. Using money was widespread in Ottoman markets. However, in the feudal system trade conditions were very bad.
Apparently, kings were real owners of lands in feudal system, but practically this was not in this way, lords could sell lands and deliver serfs to another lord. In Ottoman Empire, lands totally belonged to sultan. In fact, timar system was corrupted in time and sometimes it had features like feudalism in perform of iltizam but there was a main difference and this never changed. Spahis or mültezims who had iltizam lands had not rights of legislation, execution and judgment. Because of this, while lords were seen as the leader of states, in timar system, spahis were seen as officials.
Feudalism was fallen with some events. These are: kings became more powerful and central authority was built again. Cities were improved, trade was developed and dependency on lands collapsed. Kings used gun powder to destroy estates of lords. At the end feudalism was fallen. However, in timar system, corruptions started to be seen with the loss of the central authority of the state and economic crisis. After a while, to gain cash money, the state rented lands and timar system changed into a different form like feudal manor system. With movements of reform, this unfair type of timar system was removed. Officers were sent directly from capital to collect taxes.
Bibliography:
Akgündüz, Ahmet ve Öztürk, Said, Bilinmeyen Osmanli (Osmanlı Araştırmaları Vakfı), İstanbul 1990.
Cin, Halil, Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması (Kültür Bakanlıgı Yayınları: 295, Araştırma ve İnceleme Eserleri:3) Ankara 1978.
Dicleli, Vedad, İktisadi Gelişme Tarihi (Özel Galatasaray Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu Yayınlarindan No:3, Fakülteler Matbaasi), Istanbul 1966.
Gombrich, Ernst Hans, A Little History of the World (Translation to English: Caroline Mustill, Yale University Press), New Haven and London 2005.
Güran, Tevfik, İktisat Tarihi (Acar Matbaacılık ve Yayıncılık) İstanbul 1997.
Huberman, Leo, Feodal Toplumdan 20.yy’a (Bilim Yayınları, Çev: Murat Belge), 1974
İhsanoglu, Ekmeleddin(Editör), Osmanlı Devleti Tarihi I.Cilt (Feza Gazetecilik AŞ), İstanbul 1999.
İnalcik, Halil, Osmanlı İmparatorlugu: Toplum ve Ekonomi (Eren Yayincilik), Istanbul 1996.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorlugu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I.Cilt (Editor: Halil İnalcık, Donald Quataert, Çev: Halil Berktay, Eren Yayıncılık), İstanbul 2000.
Marriott, John A.R. (with an introduction), Concise History of the World (Illustrated, Associated Newspapers Ltd) Great Britain, 1935
Sevinç, Necdet, Osmanlılarda Sosyo-Ekonomik Yapı (Kutsun Yayınevi), İstanbul 1978.
Tabakoğlu, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, İstanbul 1994.
Ferdi Uzun-Aksi Tarih
21 Aralık 2013 Cumartesi
Öldürülen İlk Gazeteci: Hasan Fehmi
Osmanlı gazetesinin 26 mart 1325 (8 Nisan 1909) tarihli
birinci sayfası, büyük puntolarla, ''basın özgürlüğünün ilk kurbanı, ömrünü
sürgünlerde geçirmiş özgürlükçü gençlikten Hasan Fehmi Bey'in ''ruhuna fatiha''
cümlesiyle kaplı. O gün, 6 Nisan'da cinayete kurban giden Serbesti gazetesi
yazarı Hasan Fehmi Bey'in cenazesi vardı. Hasan Fehmi Bey, Hüseyin Hilmi Paşa
Kabinesi'nin kurulmasından (14 Şubat) sonra iyice şiddetlenen İttihat ve
Terakki karşıtı muhalefetin, dili en keskin yazarlarındandı. Tehdit mektupları
aldıktan sonra öldürülmüştü. Kamuoyu, üniformalı olduğu için katilin İttihat ve
Terakki mensubu bir subay olduğuna inanmıştı. Katilin yakalanmaması da,
gerginliğin artmasına neden oldu. Bu yüzden, Hasan Fehmi Bey'in öldürülmesi,
''31 Mart Vakası'' (13 Nisan 1909) olarak bilinen isyana gidişte en önemli
aşamalardan biri sayılabileceği gibi, İttihat ve Terakki karşıtı bir gösteriye
dönüşen cenazesinin de bardağı taşıran son damla olduğu söylenebilir.
Kaynak--> NTV Tarih Nisan-2012 syf:15
18 Aralık 2013 Çarşamba
Osmanlı’nın Gözükara Süvarileri: Deliler
Osmanlı fetihlerinin sürdüğü ve toprakların genişlemeye devam ettiği dönemde Rumeli sınır boylarında düşmanlara korku salan yeni bir askeri sınıf ortaya çıkar. Vahşi hayvanların derisinden yapılmış başlık ve elbiseler giyen, vahşi görünüşleri ile düşman askerlerinin yüreğindeki en ilkel korkuyu açığa çıkaran bu yeni süvari sınıfına halk Deliler adını verir.
Tarihi belgelere bakacak olursak Deliler denilen bu sınıf ilk olarak 15. yüzyılın ortalarından başlayarak görünmeye başlar ve 16. yüzyılda tam bir düzene erişir. Tarihçi Neşri’nin aktardığına göre 1444 yılındaki Varna ve 1448 yılındaki Kosova Muharebeleri’nde Deliler Osmanlı ordusunun bir parçası olarak savaşırlar.
Halk onlara Deliler lakabını takmıştı ama bu lakap akıl sağlıklarının yerinde olmamasından değil, tam anlamıyla gözükara olduklarından dolayı verilmişti. Yine eski kaynaklara göz gezdirdiğimizde bu insanlara neden Deliler denildiğini Fransız mühendis ve asker Alain Manesson Mallet’ın 1684 yılında yayınlanan Les Travaux de Mars ou l’Art de la Guerre adlı eserinde görebiliyoruz:
Bunlar öylesine cesurdurlar ki bir kralın hizmetine girdikten sonra, onları vazgeçirebilecek hiçbir ceza korkusu yoktur. Bu nedenlerden dolayı Türkler onlara deli adını vermişlerdir ve bu ad, dillerinde “gözü pek” anlamına gelir.
Yine bir başka Fransızca kaynakta, 1672’de, Fransız elçisi maiyetinde İstanbul’a gelen Antoine Galland’ın yayınlanan günlüklerinde Delilerden şöyle bahsedilir:
Deli sözü Türkçede mecnun anlamına gelir, ama bundan bu adamların mecnun ya da akıllarını yitirdikleri anlamı çıkarılmamalıdır. Bu, kendilerini tehlikeye atmak konusunda gösterdikleri azim ve inattan, nefislerini tehlikeye gerçekten deli imişçesine bir pervasızlıkla atışlarından dolayıdır.
Deliler Nasıl Ortaya Çıktı?
Delilerin ortaya çıkmasın nedeni, bizzat Osmanlı’nın kendi iç sorunları, yani taht kavgaları, Anadolu’nun her yerinde beklenmedik biçimde patlak veren ayaklanmaların yarattığı kargaşaydı. Çoğu zaman Rumeli sınır beyleri bu ayaklanmalara hazırlıksız yakalandıklarından önlem almakta oldukça zorlanıyordu. Böylesine beklenmedik tehlikeler karşısında bir daha hazırlıksız yakalanmaktan çekinen Rumeli sınır beyleri, en sonunda akıncılardan farklı olarak doğrudan kendilerine bağlı hafif atlılardan oluşan süvari birliklerini çözüm olarak gördüler. Ve böylece Deliler tarih sahnesindeki yerlerini aldı.
Başlangıçta Semendire, Bosna gibi Rumeli’nin önemli merkezlerinde kurulan Deli askeri teşkilatı zamanla büyüdü, önceleri küçük bir bölük biçiminde yalnızca sınır beylerinin muhafız birlikleri iken, gün geçtikçe Osmanlı ordusunun en korkutucu savaş unsurlarından birisi durumuna yükseldi. Kuruluş yıllarında yalnızca Rumeli’deki sınır beyliklerinde görev alan Deliler XVII. yüzyıldan itibaren merkezde veziriazamın, Anadolu’daki vezir ve beylerbeyilerin maiyetlerinde de oluşturulmuş ve tamamen ücretli maiyet askeri statüsüne geçmişlerdi.
Genelde Beylerbeyi’nin ya da Bosna ve Semendire sancak beylerinin maiyetinde bulunan deliler aylıklarını hizmet ettikleri bu beylerden alırlardı. Ne sadakatlerinden ne de cesaretlerinden en ufak kuşku duyulmadığı için de bu beylerin özel korumaları olmaları son derece olağandı. Öyle ki, Osmanlı tarihinde sıkça görülen, Yeniçeriler ve diğer askerler tarafından başlatılan ve çoğu zaman bir devlet büyüğünün katli ile sonuçlanan olayların hiçbirine Deliler’in katılmadığını görürüz. Barış dönemlerinde etkileyici ve sıradışı kıyafetleri ile sadrazamların düzenlediği divan alaylarının en önünde giden Deliler sadrazamlara yol açar, olası suikastlara karşı efendilerini korurlardı. Sefer sırasında ise ordunun en ön safında giden Deliler korku bilmeksizin düşmanın içine dalar, onların hatlarını yarmaya çalışır ve canlı esir ele geçirerek düşman hakkında bilgi edinmeye çalışırdı.
Sultan III. Murad’ın oğullarının sünnet şenliğinde Deliler sultanın önünde hem binicilik yeteneklerini hem de daha sonra çıplak bedenlerine sapladıkları çeşitli kesici aletlerle, dayanılmaz acılara dayanabildiklerini ve sultana olan ölümüne sadakatlerini göstermişlerdir.
Deli Ocağı’na katılmak kolay değildi. Öyle her isteyen Delilere katılamıyordu. Delilere katılmak isteyen bir kişinin öncelikle iki temel koşulu yerine getirmesi gerekiyordu: Gösterişli ve korkutucu bir fizik yapısına sahip olmak, savaşmaktan ve ölmekten korkmadığını, cesaretini kanıtlamak.
Deli Ocağı’na mensup olmanın önemi tarihi vesikalardan anlaşılmaktadır. Herkesin gelişigüzel kabul edilmediği bu ocağa dahil olmak için de bazı şartların yerine getirilmesi zorunluydu. Delilere katılmak isteyen kişinin yerine getirmesi gereken iki temel şart vardı. Gösterişli bir fiziki yapıya sahip olmak ve cesaretini, savaşma becerisini kanıtlayabilmek. Cesaretlerini ve savaş aletlerini kullanmaktaki hünerlerini kanıtlamak için savaşta hiç olmazsa 8-10 düşman süvarisini öldürerek zaferle dönmeleri yine Delilerden beklenen şeylerdi. Bu koşulları yerine getirip kendini ve cesaretini kanıtlayarak eğitim aşamasını başarıyla tamamlayan Deliler, düzenlenen bir tören ile yemin eder ve ocağa özgü başlıklarını giyerek Deliler Ocağı’na resmen katılmış olurlardı. Bayrak adı altında 60’şar kişilik küçük ocaklara ayrılan Delilerin birkaç ocağı bir delibaşının emrine verilirdi. Delilere katılmak için ırk ya da dinin bir önemi yoktu. Genellikle Türklerden oluşmasına karşın Deliler Ocağı’nda Boşnak, Sırp ve Hırvatlara da rastlamak olasıydı.
Delileri Osmanlının diğer askeri birliklerinden ayıran en önemli özellikleri hiç kuşkusuz kıyafetleriydi. Delilerin elbiseleri aslan, kaplan, sırtlan ve ayı benzeri hayvanların kürklerinden yapılır, rahat hareket edebilmek ve yaralandıklarında yaraları ile de düşmana korku salmak için zırh falan giymezlerdi. “Serhatlik” adı verilen yüksek topuklu, sivri burunlu, arkasında mahmuzu bulunan ve genelde sarı renkte deri çizme veya ayakkabı giyerlerdi. Delilerin deli kalpağı adı verilen kalpakları çizgili sırtlan, kar leoparı, samur ve pars benzeri vahşi hayvanların derisinden yapılır, bu kalpakların üzerinde kartal kanadı ya da tüyleri bulunurdu. Kullandıkları başlıca silahlar ise Macar usulü bir mızrak, kılıç, satır balta, bozdoğan, şeşper, gürz ve savaş çekici idi. Delilerin atları da en az kendileri kadar sıradışıydı. Atlar çoğu zaman kartal tüyleri ile süslenir, atın kafası üzerine serilen bir aslan postunun ağzından çıkardı.
Bilinmeyene karşı insanın doğasında var olan ilkel korkunun düşmanın savaşma azmini ne derece etkileyeceği açıktır. En parlak dönemlerinde sayıları on bine ulaştığı düşünülecek olursa, üzerlerine doğru gelmekte olan on bin vahşi görünüşü süvarinin düşman askerleri üzerinde nasıl bir psikolojik etki yarattığını ve dehşete düşürdüğünü anlamak zor olmasa gerek.
Bizanslı tarihçi Khalkokondyles, Delilerle karşılaşan düşmanın durumunu şöyle anlatır:
Delilerle karşılaşan düşman, öncelikle neyle karşı karşıya olduğunu, nasıl bir varlıkla savaştığını, karşısındakinin insan mı insan dışı bir varlık mı olduğunu anlamaya çalıştığı için şaşkınlık içinde kalır.
Cesaretleri sıkı bir eğitim ile birleştiğinden, en verimli dönemlerinde hiçbir orduda Deliler ile denk başka bir süvari sınıfı daha bulunmuyordu. Khalkokondyles, “Öyle görünüyor ki doğa onlara, herkesin üstünde bir güç ve vücut kuvvetini ve onların gücünü denemek isteyenlerin gücünü aşan düzeyde, rastlanmayan nitelikte bir kılıç kullanma ve savaşma becerisi vermiştir” diyordu. 1828–1829 Osmanlı-Rus Savaşı’ndaki gözlemlerini aktaran İngiliz Sir Adolphus Slade, Delilerin Ruslarla adeta spor yaparak çarpıştığını, Rus siperlerinin dibine kadar sokulup Rus süvarilerine laf atıp onları kızdırdığını ve eğitimli atları ile Rus piyade saflarını adeta parçaladığını anlatır. Atlarıyla adeta bütünleşen delilerin manevralarına ayak uydurmak o kadar zordur ki, Sir Adolphus Slade, Rus topçusunun çok ender olarak Delilere zarar verebildiğinden bahseder. Deliler diğer düşman ordularına da esin kaynağı olmuştu. Polonyalılar (Lehler) sarı botlar, göğsü kapatan parlak zırhlar, uzun kartal kanatları ve leopar derileri ile kendi Delilerini yaratmışlar ve bunlara “Winged Hussars” yani “Kanatlı Atlılar” adını vermişlerdi.
Korkutucu görünümleri, olağanüstü cesaretleri ve savaşma azimleri ile Deliler Osmanlı ordusuna uzun yıllar boyunca mükemmel biçimde hizmet
ettiler. Fakat zaman içinde tüm Osmanlı’yı tutsak alan bozulmadan ve yozlaşmadan Deliler de nasiplerini almışlardı. Emrinde oldukları beylerin sık sık görevden alınmaya başlamasıyla birlikte Deliler başıboş ve işsiz kalınca bunun sonucu olarak askeri disiplinlerini yitirdikleri gibi halka eziyet etmeye ve köylere saldırmaya başladılar. Sonunda II. Mahmud tarafından 1829 yılında Deliler Ocağı lağvedildi ve karşı koyanların öldürülmesiyle bir dönem de kapanmış oldu.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)