TARİHTEN DERS ALMALIYDIK

Soma için ağladığımız bugünlerde bir hatırlatma. Soma’ya kadar Türkiye’de yaşanan en büyük maden kazası 1992'de Zonguldak Kozlu'da yaşandı.
• 263 işçi hayatını kaybetti.
• Grizu patlamasının yeri hala bilinmiyor.
• Arama-kurtarma faaliyetleri 5 yıl sürdü.
• Yüzlerce canı kurtarabilecek gaz maskelerinin gümrüğe takıldığı ortaya çıktı.
• Hiçbir yetkili ceza almadı.
• Maden çalışmaya devam etti ve 2013’te 8 işçi yine hayatını kaybetti.
***
1992 KOZLU FACİASI
Bugüne kadar ülkemiz tarihinin, dünya madencilik literatürüne de giren en ölümlü iş kazası, 3 Mart 1992’de Zonguldak Kozlu’da meydana gelmişti. Saat 20.00 sularında deniz seviyesinin 300, 425 ve 480 metre altındaki galerilerden hangisinde olduğu hala bilinmeyen bir metan gazı (grizu) patlaması oldu. Yer altında bulunan 729 işçiden 529’u ilk anda sağ olarak kurtarıldı. 5 Mart’a kadar süren çalışmalarda, 116 işçinin cansız bedenine ulaşıldı. Kurulan kriz komitesi, “Hiçbir canlının yaşama ihtimalinin kalmadığı” gerekçesiyle ocakları kapattı. Hava girişlerinin kil barajlarıyla kapatıldığı sırada 147 işçiden henüz haber alınamamıştı. 20 gün sonra açılan ocaklara yangın hala sürdüğü için milyonlarca ton su basıldı. 
Ocaklar 29 temmuz 1992’de tekrar açıldı ve ardından arama-kurtarma çalışmaları beş yıl daha sürdü. Son iki işçinin cansız bedeni 1997’de ailelerine teslim edilebildi. Toplam 263 işçi öldü. 
Kazanın yargılanmasında, bilirkişilerin verdiği “kaçınılmaz kaza” raporu nedeniyle hiçbir yetkili ceza almadı. Yalnızca ölenlerin ailelerine tazminat ödendi. Kaza sonrasında yüzlerce işçinin yaşamını kurtarabilecek olan gaz maskelerinin gümrükte bekletildiği ortaya çıktı. Ölümlerin çoğunun nedeni sayılan kömür tozu patlamasını önleyecek tedbirleri tüm kömür havzasında zorunlu hale getirildi. Kozlu ocaklarında üretim de, ölümler de devam etti. 8 Ocak 2013’teki kazada 8 işçi hayatını kaybetti.

[Yazı: Ahmet Öztürk, Mart 2013 NTV Tarih Dergisi eski sayısından.]